kiến trúc nhà ở việt nam truyền thống.
22 Saturday Mar 2014
Posted Bài Viết
in22 Saturday Mar 2014
Posted Bài Viết
in22 Saturday Mar 2014
Posted Bài Viết
inKhám phá bảy kỳ quan thế giới cổ đại.
18 Saturday Jan 2014
Posted Bài Viết
inMục Lục
Mở Đầu
1 Lý do nghiên cứu đề tài . .3
2 Lịch sử nghiên cứu vấn đề 4
3 Mục đích và phạm vi nghiên cứu 5
4 Phương pháp nghiên cứu . . .6
Chương 1. Khái quát về người Chăm và tỉnh Ninh Thuận 6
1.1 Khái quát về người Chăm và làng Chăm ở Ninh Thuận 6
1.1.1 Người Chăm Ninh Thuận 6
1.1.2 Cấu trúc ngôi làng người Chăm tại tỉnh Ninh Thuận .9
Tiểu kết chương 1 11
Chương 2. Quy trình xây dựng ngôi nhà Chăm .10
2.1 Khái quát chung về khuôn viên nhà 10
2.2 Quy trình xây dựng ngôi nhà .11
2.2.1 Chọn đất . 11
2.2.2 Xác định điểm hỏa . .11
2.2.3 Chọn nguyên vật liệu . 12
2.2.4 Chọn hướng nhà 12
Tiểu kết chương 2 17
Chương 3. Tổng quan hệ thống các ngôi nhà trong khuôn viên sinh sống .14
3.1 Hệ thống các công trình phụ ( hàng rào khuôn viên, cổng và hai ngôi nhà phụ) .14
3.1.1 Hàng rào khuôn viên . 14
3.1.2 Cổng ra vào khuôn viên .14
3.1.3 Nhà xay thóc và nhà để nông cụ . 15
3.2 Hệ thống năm ngôi nhà chính . 16
3.2.1 Nhà Bếp( Thang Kinh) 16
3.2.2 Nhà Tục( Thang Yơ ) . 17
3.2.3 Nhà Thang lâm( Nhà Lẫm) . 20
3.2.4 Nhà Thang Tôn( Nhà Cao Cẳng) . 23
3.2.5 Nhà Thang Mưyau( Nhà Song, Nhà Kề) 25
Tiểu kết chương 3 .37
Kết luận .33
Danh mục tài liệu tham khảo . 33
Phụ lục ảnh .38
Mở Đầu
1. Lý do nghiên cứu đề tài.
Chăm là một dân tộc nằm trong trong đại gia đình 54 dân tộc Việt Nam, tiếng nói thuộc hệ ngôn ngữ Mã Lai – Đa Đảo của việt nam, Dân Tộc Chăm cũng có những tên gọi khác nhau như: Chàm, Chiêm, Chiêm Thành, trong lịch sử phát triển của dân tộc, văn hóa Chămpa bắt nguồn từ văn hóa Sa Huỳnh là nền văn hóa đặc sắc của cư dân ven biển trung bộ thuộc châu Panduranga hay còn gọi là Panrang theo tiếng Chăm cổ, văn hóa của dân tộc Chăm cũng có sự ảnh hưởng mạnh mẽ từ nền văn hóa Ấn Độ ở nhiều mặt đời sống từ: tôn giáo, tín ngưỡng đến văn hóa, chữ viết, văn học nghệ thuật do ảnh hưởng mạnh mẽ của văn hóa Ấn Độ nên từ những thế kỷ trước văn hóa Chăm đã bị các nhà nghiên cứu Phương Tây đánh đồng gọi Chăm Pa là một trong những quốc gia bị “ Ấn Độ hóa”. Tuy nhiên dù thế nào đi chăng nữa thì chúng ta cũng có thể nhận thấy nền văn hóa của dân tộc Chăm là một nền văn hóa rực rỡ và đặc sắc, góp phần quan trọng tạo nên tính đa dạng cho nền văn hóa Việt Nam.
Ngôi nhà là công trình lớn của cả một đại gia đình, là nơi chứa đựng tổng thể các giá trị vật chất và tinh thần của con người, nhà vừa là nơi cư trú, sinh hoạt của con người, lại vừa là nơi thể hiện các giá trị vật chất do con người sáng tạo ra, để đánh giá một gia đình thuộc tầng lớp giàu hay nghèo dựa vào đó người ta cũng có thể đã đánh giá được một phần nào.
Ngôi nhà cũng phản ánh góc độ văn hóa từ môi trường sống như: địa hình, khí hậu đến các phong tục tập quán, quan niệm tín ngưỡng, quan điểm thẩm mỹ của cả một cộng đồng người hiểu được tầm quan trọng của ngôi nhà đối với con người vì vậy việc nghiên cứu, tìm hiểu về ngôi nhà cũng giúp ta tìm hiểu được các phong tục tập quán, tôn giáo tín ngưỡng và đặc trưng văn hóa, qua đó giúp ta khai thác được nhiều khía cạnh về văn hóa của một cộng đồng người nào đó?
Nhà sàn thấp của dân tộc Chăm là một trong những ngôi nhà đặc trưng của vùng đất Duyên Hải Nam Trung Bộ, ngôi nhà sàn thấp là một đặc trưng văn hóa của người Chăm nơi đây còn bảo lưu được nhiều giá trị văn hóa truyền thống, hiểu được tính cấp thiết và ý nghĩa của vấn đề nên bài nghiên cứu này của chúng tôi sẽ đi sâu hơn vào nghiên cứu đề tài “Ngôi nhà sàn thấp của người Chăm”.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề.
Văn hóa dân tộc Chăm là một nền văn hóa rất đặc sắc và đa dạng, từ trước đến nay văn hóa Chăm được rất nhiều nhà nghiên cứu quan tâm và được tiếp cận dưới những góc độ khác nhau. Tuy nhiên hầu hết các đề tài nghiên cứu về văn hóa Chăm lại tập trung chủ yếu vào nghiên cứu lịch sử văn hóa Vương Quốc Chămpa như cuốn: Du khảo văn hóa chăm của tác giả Nguyễn Văn Kự, Ngô Văn Doanh.
Hay tìm hiểu hệ thống các đền tháp, tôn giáo, tín ngưỡng và tìm hiểu về phong tục tập quán như cuốn: Văn hóa các dân tộc tây nam bộ-thực trạng và những vấn đề đặt ra của GS-TS Trần Văn Bích, Phong tục cưới của người chăm của tác giả Lê Ngọc Canh (Tạp Chí Dân Tộc Học-1991), kiến trúc điêu khắc của Tháp Chăm, bia ký, văn tự và sự giao lưu tiếp xúc văn hóa với bên ngoài như bài: văn hóa chăm những yếu tố bản địa và bản địa hóa của Phan xuân Biên( Tạp Chí Dân Tộc Học số 1-1994)
Tuy nhiên trong lịch sử nghiên cứu về Chăm thì những đề tài viết về ngôi nhà của dân tộc Chăm, khuôn viên Ngôi Nhà, kiến trúc điêu khắc hay chức năng của các ngôi nhà là rất ít, chỉ có một số những công trình nghiên cứu có viết về ngôi nhà của người Chăm nhưng viết rất sơ sài, chỉ mang tính khái quát chứ chưa đi sâu vào khai thác các khía cạnh kiến trúc, điêu khắc, bố trí, chức năng, và văn hóa phản ánh qua ngôi nhà như bài hệ thống cấu trúc làng Chăm ở Việt Nam của tác giả Mạc Đường ( Tạp Chí Dân Tộc Học số 1/1993) ở bài viết này tác giả cũng có quan tâm đến ngôi làng của người Chăm và hệ thống cấu trúc của làng tuy nhiên bài viết này chỉ mang tính khái quát giới thiệu về vùng đất sinh sống chủ yếu của người Chăm và cấu trúc cơ bản người Chăm sống ở vùng Ninh Thuận và người Chăm ở vùng An Giang, hay cuốn Du khảo văn hóa Chăm. Trong tất cả những cuốn sách nghiên cứu về khuôn viên nhà ở của người Chăm mà tôi tìm được thì chỉ có cuốn sách Nhà ở của người chăm ninh thuận truyền thống và biến đổi do tác giả Lê Duy Đại chủ biên của Nxb Khoa Học Xã Hội Hà nội-2001 cuốn sách này được đầu tư khá công phu và tỉ mỉ về ngôi nhà của người Chăm, tác giả phân tích nó trên hai bình diện truyền thống và biến đổi của ngôi nhà Chăm, đây là cuốn sách có giá trị trong việc tìm hiểu ngôi nhà truyền thống của người Chăm ở Ninh Thuận tuy nhiên cuốn sách này cũng chưa nêu bật lên được sự so sánh giữa ngôi nhà truyền thống Chăm với một vài dân tộc khác để làm sáng rõ lên giá trị khác biệt của ngôi nhà Chăm so với các ngôi nhà của các dân tộc khác.
3. Mục đích và phạm vi nghiên cứu.
3.1 Mục đích nghiên cứu.
Mục đích bài nghiên cứu này của chúng tôi là mong muốn góp phần làm sáng rõ về đặc trưng ngôi nhà ở của người Chăm, và văn hóa Chăm thể hiện qua ngôi nhà, thông qua các công đoạn xây dựng, cách bố trí cấu trúc của ngôi nhà và của khuôn viên, những quan niệm, phong tục tập quán và tín ngưỡng
3.2 Phạm Vi nghiên cứu.
Phạm vi nghiên cứu đề tài này là tập trung vào khai thác ngôi nhà Chăm tại địa bàn huyện Ninh Phước- tỉnh Ninh Thuận đây là địa bàn có nhiều người Chăm tập trung sinh sống vào loại đông ở nước ta, văn hóa Chăm ở khu vực này được lưu giữ lại khá đậm nét trên mọi lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, chữ viết, tôn giáo, nhà ở trong quá trình nghiên cứu khai thác tư liệu tôi có đi khảo sát thực tế ngôi nhà của dân tộc Chăm tại Bảo Tàng Dân Tộc Học Việt Nam, ngôi nhà của người Chăm được bảo tàng mua lại thực tế của đồng bào Chăm tại huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận và về dựng lại tại khu trưng bày ngoài trời của Bảo Tàng, dưới sự trợ giúp của chính phủ Na Uy, từ năm 2001 đến 2006 thì khuôn viên của ngôi nhà Chăm được hoàn thành, những ngôi nhà được bảo tàng mua về đây là một trong bốn ngôi nhà cổ truyền thống duy nhất còn lại của người chăm, có tuổi thọ xây dựng trên dưới 100 năm vì vậy đây được coi là một trong những ngôi nhà cổ còn lại của Đồng Bào Chăm tại tỉnh Ninh Thuận. khuôn viên của người Chăm ở Bảo Tàng thuộc vào gia đình tầng lớp quý tộc vì thế mà bài nghiên cứu này của chúng tôi cũng sẽ tập trung nhiều hơn vào khai thác ngôi nhà sàn thấp truyền thống của người Chăm thuộc tầng lớp quý tộc.
4. phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu của chúng tôi là thu thập các tài liệu, sách, báo, tạp chí. Phương pháp tiếp cận từ góc độ văn hóa, tôn giáo tín ngưỡng và phong tục tập quán. Phương pháp đi điền giã thực tế tại Bảo Tàng Dân Tộc Học, quan sát thực tiễn, chụp ảnh, đo đạc, hỏi ý kiến các nhà nghiên cứu và các Anh, Chị làm việc, trông coi trực tiếp tại ngôi nhà. Phương pháp so sánh giữa nhà của dân tộc Chăm với một số dân tộc khác.
18 Saturday Jan 2014
Posted Bài Viết
inMỤC LỤC
ĐỀ TÀI BÁO CÁO 1
Tìm hiểu văn hóa ẩm thực Lào. 1
MỞ ĐẦU 5
1. Lý do chọn đề tài 5
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề. 6
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu. 7
3.1. Đối tượng nghiên cứu. 7
3.2. Phạm vi nghiên cứu. 8
4. Nội dung và mục đích nghiên cứu. 8
4.1. Nội dung nghiên cứu. 8
4.2. Mục đích nghiên cứu. 8
5. Phương pháp nghiên cứu. 8
6. Bố cục của đề tài 8
NỘI DUNG 10
CHƯƠNG 1. VĂN HÓA LÀO VÀ NHỮNG NÉT ĐẶC SẮC TRONG VĂN HÓA ẨM THỰC 10
1.1. Đôi nét về đất nước và văn hóa Lào. 10
1.1.1. Đôi nét về đất nước Lào. 10
1.1.2. Khái quát về văn hóa Lào. 11
1.2. Những yếu tố ảnh hưởng đến văn hóa ẩm thực Lào. 13
1.2.1. Ảnh hưởng của vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên. 13
Như chúng ta đã biết, mỗi nền ẩm thực sẽ có những nhân tố khác nhau tác động đến khiến nền ẩm thực đó hình thành nên những đặc trưng riêng. Với đất nước Lào, dấu ấn văn hóa ẩm thực cũng được hình thành bởi sự tác động của khá nhiều nhân tố, trong đó có các yếu tố về vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên. 14
vVị trí địa lý. 14
Lào là một quốc gia có đất liền bao quanh tại vùng Đông Nam Á với diện tích khoảng 236.800km2 vào loại rộng trung bình trên thế giới. Đây là nước có diện tích mặt nước lớn hơn mặt đất, không có biển, bị kẹp giữa dãy Trường Sơn và dòng sông Mêkông. Lào là một đất nước với 4 mặt là đất liền nên có sự giao lưu chặt chẽ với các nước láng giềng trên mọi phương diện, điều này đã ảnh hưởng khá lớn tới nền văn hóa ẩm thực. Lào có đường biên giới đất liền tiếp giáp với Thái lan, Campuchia, Việt Nam, Trung Hoa nên mọi sự giao lưu diễn ra hết sức thuận lợi. Vì văn hóa Lào là một nền văn hóa mở nên họ tiếp thu mọi tinh hoa văn hóa của các đất nước láng giềng, điều này đã tạo nên sự đa dạng trong văn hóa của người dân nơi đây. Nền ẩm thực cũng không nằm ngoài sự vận động đó. Hầu hết các món ăn của Lào đều mang đậm màu sắc của ẩm thực Thái Lan và Campuchia, do vậy đến với ẩm thực Lào ta sẽ tìm thấy trong đó sự kết hợp tuyệt vời giữa cái béo mà không ngậy trong ẩm thực Thái và vị giòn tan của các món ăn từ côn trùng hết sức đặc trưng trong ẩm thực Campuchia. 14
v Điều kiện tự nhiên. 14
Địa hình cũng là nhân tố chi phối khá lớn tới văn hóa ẩm thực Lào. Được coi là tiểu lục có diện tích mặt nước lớn hơn mặt đất với những dòng sông trải dài như một mạng lưới trên khấp đất nước với dòng sông Mêkong hùng vĩ, Lào có một nguồn cá tôm nước ngọt dồi dào để phục vụ cho các bữa ăn,
vì thế cá chính là thực phẩm chủ yếu của người dân nơi đây. Ngoài ra với một diện tích rừng khá lớn cùng những cao nguyên trù phú đã giúp cho họ có thể tận dụng những nguồn thức ăn từ tự nhiên như thú rừng, rau quả hay những loại côn trùng 14
Ở Lào, có nguồn tài nguyên thủy văn dồi dào có giá trị kinh tế quan trọng và đa dạng đồng thời là trục chính của đất nước, dòng Mêkông với 1300 km chiều dài, là yếu tố của sự thống nhất nước Lào về mặt địa lý. Vai trò đó cũng đủ nói lên tầm quan trọng có tính chất lồng kép về kinh tế của dòng sông này đối với nước Lào. Dòng Mêkông với hệ thống phụ lưu của nó đã tạo ra những đồng bằng màu mỡ, đã là chiếc nôi hồng lịch sử của các dân tộc Lào từ thời buổi xa xưa. Hệ thốn
g thủy văn khá dày đặc phân bố rộng khắp trên lãnh thổ Lào, trong điều kiện khí hậu nhiệt đới ẩm, không những là nguồn cung cấp nước dồi dào cho những nhu cầu phát triển công nông nghiệp trong tương lại mà còn là hệ thống giao thông đường thủy thuận tiện cho việc nối liền các vùng nội địa với nhau. 15
Cũng cần phải kể đến giá trị kinh tế của mạng lưới sông ngòi và hệ thống các hồ chứa nước sẽ xây dựng về sau này đối với việc phát triển nghề nuôi cá nước ngọt – một nguồn thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao cho nhân dân, nhất là tỏng điều kiện nước Lào không có vùng biển. Nguồn tài nguyên thủy văn là một thành phần quan trọng trong tổng thể lãnh thổ tự nhiên, là một tặng phẩm rất quý mà thiên nhiên đã dành cho đất nước Triệu Voi. 16
Tài nguyên động, thực vật của Lào rất phong phú. Lào được mệnh danh là vương quốc của rừng. Điều đó nói lên vị trí kinh tế quan trọng của kho vàng xanh giàu có của Lào. Nếu đất nước Lào là một thiên đường của các nhà thực vật học thì cũng có thể nói rằng đây chính là một vườn bách thú thiên nhiên lý tưởng ở miền nhiệt đới với thành phần đa dạng của các loài động vật, chim chóc có giá trị kinh tế cao. Loại động vật đặc hữu có giá trị nhất của Lào là voi. Sự phong phú của loài động vật ấy khiến cho đất nước này từ xưa đã được mệnh danh là đất nước của Triệu Voi. Ngoài voi, còn có các loại động vật đặc hữu khác như hổ, báo, gấu, hươu, nai, bò rừng và nhiều giống chim quý. Thú rừng của Lào có giá trị kinh tế lớn, chúng cung cấp một khối lượng thịt ngon và bổ đáng kể. 16
1.2.2. Ảnh hưởng của điều kiện kinh tế – xã hội 16
Tuy nhiên, chính sách quản lý và khai thác chưa hợp lý của nhà nước chưa mang lại hiệu quả khiến cho bức tranh kinh tế của Lào còn khá ảm đạm. Mức sống của cư dân nhìn chung còn gặp rất nhiều khó khăn trong việc đáp ứng những nhu cầu sống vật chất (điện, nước,sinh hoạt ), nhu cầu giao lưu văn hóa, tinh thần, hoạt động phúc lợi xã hội cần được nâng cao hơn nữa. Hiện nay, nền kinh tế Lào có rất nhiều khởi sắc với việc thực hiện tốt chương trình kế hoạch 5 năm. Lào đang nắm bắt thời cơ, tạo những bước đột phá và tạo nên những tiền đề kinh tế – xã hội vững chắc. Tăng trưởng GDP năm 2008 đạt 7,9%, thu nhập bình quân đầu người đạt 841 USD/người/năm. Đây được xem là những bước tiến quan trọng nhằm nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân, đồng thời có sự ảnh hưởng đáng kể đến nền văn hóa ẩm thực của đất nước. Bên cạnh việc khai thác hiệu quả trữ lượng tài nguyên thiên nhiên phục vụ nhu cầu sống, Lào đã tạo cho mình phong cách ẩm thực riêng trong hệ thống ẩm thực Đông Nam Á. 17
Ngoài ra một nhân tố quan trọng hình thành nên đặc trưng trong ẩm thực Lào chính là bản chất của một nước nông nghiệp lúa nước. Là một quốc gia cũng xuất phát từ nền nông nghiệp nên nền ẩm thực nơi đây luôn mang đậm dấu ấn của những cánh đồng màu mỡ và những con sông phì nhiêu. Chính điều này đã giúp cho người Lào có thể duy trì được những thói quen trong sinh hoạt văn hoá nói chung và văn hóa ẩm thực nói riêng. 18
CHƯƠNG 2. ẨM THỰC LÀO – MỘT NÉT ĐẶC TRƯNG TRONG VĂN HÓA CỦA ĐẤT NƯỚC TRIỆU VOI. 18
2.1. Khái niệm về văn hóa ẩm thực. 18
2.1.1. Khái niệm văn hóa. 18
Như vậy, định nghĩa về văn hoá là khá đa dạng và phức tạp. Từ những định nghĩa khác nhau về văn hoá có thể hiểu rằng: Văn hoá là bao gồm tất cả những giá trị vật chất và tinh thần do con người sáng tạo ra để phục vụ cho chính mình và làm cho con người thực sự người hơn. Văn hoá là một khái niệm thuộc phạm trù giá trị – nó gắn với sự nhìn nhận, đánh giá của con người; văn hoá là sự hoà nhịp với lao động sáng tạo. Như vậy, có thể xem văn hóa là cái còn đọng lại, tinh túy nhất, không dễ thay đổi của một dân tộc, đó là nếp sống của một dân tộc. 19
2.1.2. Khái niệm ẩm thực. 19
2.1.3. Khái niệm văn hóa ẩm thực. 19
2.2. Phong cách ẩm thực Lào. 20
2.2.1. Nguyên liệu. 20
Người Lào ăn gạo là chính nhưng rất ít ăn gạo tẻ, họ chủ yếu ăn gạo nếp và được nấu lên thành xôi. Thức ăn cùng với xôi gồm có cá, thịt bò, thịt trâu, thịt heo, thịt vịt và các loại rau khác. Thức ăn quan trọng nhất là “cheo” (một loại nước chấm truyền thống của Lào). Có nhiều loại “cheo” khác nhau nhưng người Lào thích nhất là loại “cheo pa đẹt” (giống mắm nêm của người Việt). Trong mỗi bữa ăn, nếu thiếu “cheo” thì cảm thấy ăn không ngon miệng. “Cheo” dùng để chấm rau. Nếu không có thức ăn, có thể ăn xôi với “cheo” cũng rất ngon và no bụng. 20
2.2.2. Gia vị 21
Cũng như rất nhiều các quốc gia trong khu vực, nền ẩm thực của Lào đa dạng không kém, điển hình là ba hương vị đặc trưng: Chua, cay và ngọt đã “hữu ý” kết hợp với nhau làm nên linh hồn và sắc màu riêng trong ẩm thực của người dân Lào. 21
2.2.3. Phương pháp chế biến. 22
2.3. Các món ăn tiêu biểu. 23
2.3.1. Các món ăn hàng ngày. 23
Rau là một món ăn hàng ngày không thể thiếu với bất kì quốc gia nào ở Đông Nam Á và các món ăn được chế biến từ rau cũng vô cùng đa dạng trong đó rau luộc có thể coi là món ăn làm từ rau đơn giản nhất. Thế nhưng món rau luộc ở Lào lại mang một màu sắc đặc biệt và khiến người ta ấn tượng dù chỉ một lần thưởng thức. Nó đặc biệt không phải ở nguyên liệu mà chính là ở phương pháp chế biến. Nếu như hầu hết rau luộc ở các quốc gia khác đều dùng nước sôi để luộc chín rau thì người Lào lại dùng phương pháp của riêng mình. Họ cho rau vào những nồi hấp cách thủy và dùng hơi nước để rau chin, như thế rau vẫn giữ được màu xanh và vị ngọt nguyên chất. Rau luộc chấm với nước mắm sẽ là một lựa chọn không thể thiếu trong bất kì mộn bữa ăn thông thường của người Lào. 26
v Các loại nước chấm thường dùng. 32
Đối với các quốc gia Châu Á, mỗi khi Tết đến lại là một dịp để gia đình sum họp, quây quần quanh bàn ăn ấm cúng. Những món ăn ngày Tết đôi khi cũng có chút khác so với những ngày thường, ẩn chứa trong đó những ý nghĩa sâu xa, những mong muốn tốt đẹp nhất cho gia đình, công việc. Nhắc tới văn hóa ẩm thực của mỗi quốc gia Châu Á không thể không nhắc tới nét văn hóa ẩm thực Tết rất đặc trưng, rất riêng biệt. Và ẩm thực Lào trong dịp lễ tết cũng chính là một nét hấp dẫn khơi dậy trong vị giác mỗi người sự thích thú, trong đó ta không thể không nhắc tới món Lạp và xôi nếp. 33
2.6. Ẩm thực Lào- nét tương đồng và khác biệt với một số nước trong khu vực. 40
2.7. Giá trị văn hoá trong ẩm thực Lào. 41
KẾT LUẬN 42
TÀI LIỆU THAM KHẢO 43
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Tuy là đất nước của miền đất bị thất lạc cuối cùng ở Đông Nam Á nhưng Lào lại được biết đến như một quốc gia với nền văn hóa phong phú, đa dạng, nơi tập trung và hội tụ của những nét đẹp văn hóa nhưng ẩn chứa trong nó vẫn là những đặc trưng văn hóa rất riêng, vô cùng đặc sắc và mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống. Trên nền văn hóa ấy, văn hóa ẩm thực đã góp phần tạo nên một nền văn hóa Lào với những đặc trưng riêng biệt, có sự tương đồng nhưng không bị hòa lẫn với các nền văn hóa khác trong khu vực.
Trong kho tàng văn hóa ẩm thực của thế giới, Lào được biết đến là đất nước của nhiều món ăn ngon, từ những món ăn dân giã trong đời thường đến những món ăn cầu kỳ để phục vụ cho ngày Tết và lễ hội đều mang những nét tinh túy của linh hồn đất nước Triệu Voi.
Tới với đất nước Lào chúng ta sẽ được cùng nhau thưởng thức vị thơm dẻo của cơm lam, xôi nếp; vị cay, ngọt rất hấp dẫn của món lạp; của thịt nướng; một chút nồng, tanh của món tép nhảy lẫn với vị cay của ớt và cùng nhau ngây ngất trong hơi men của rượu hay sảng khoái khi được thưởng thức một cốc nước dừa mát lạnh . Tất cả đã tạo nên một hương vị rất riêng, rất Lào. Và hơn hết, đó không chỉ còn là ẩm thực mà nó còn là cả một kho tàng văn hóa lâu đời của đất nước tươi đẹp này.
“Tìm hiểu văn hóa ẩm thực Lào” để qua đó chúng ta thấy được cái hay, cái đẹp và hơn hết là thấy được những đặc trưng trong văn hóa ẩm thực Lào nói riêng và văn hóa đất nước Lào nói chung. Trong đề tài này, chúng tôi đi sâu vào tìm hiểu những món ăn, đồ uống trong văn hóa ẩm thực của người Lào để hiểu sâu hơn những giá trị văn hóa tiềm ẩn bên trong đời sống vật chất cũng như đời sống tinh thần của con người nơi đây.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Đất nước, con người, văn hóa Lào với những nét riêng biệt luôn là đề tài thu hút sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu, nhất là các nhà nghiên cứu văn hóa với những khía cạnh khai thác khác nhau, từ phong tục tập quán, tín ngưỡng, lối sống, cách ứng xử tới những thói quen trong cuộc sống sinh hoạt hằng ngày hay chỉ là những món ăn tiêu biểu.
Cuốn sách “Lào, Đất nước – con người” của tác giả Hoài Nguyên đã cung cấp cho người đọc những hiểu biết nhất định về lịch sử đấu tranh cũng như quá trình dựng nước, giữ nước và xây dựng một nền văn hóa Lào phong phú, đa dạng nhưng hết sức gần gũi. Cuốn sách cũng giúp người đọc được tiếp cận gần hơn, hiểu hơn những con người chân thật, hiền hòa của đất nước Triệu Voi này.
Trong cuốn “Văn hóa Đông Nam Á” của tác giả Mai Ngọc Chừ có viết về cách ăn uống của các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á trong đó có cách ăn uống của đất nước Lào. Tuy nhiên cuốn sách không đi nghiên cứu sâu về văn hoá ẩm thực của từng dân tộc cụ thể mà chỉ đi khai thác từng phương diện văn hoá khác nhau cho cả khu vực nhưng tác phẩm chính là một bức tranh cô đọng giúp người đọc có cái nhìn khá toàn diện về những nét tương đồng trong văn hoá của các nước.
Tác giả Nguyễn Thị Hải Yến với cuốn sách “Lào – xứ sở Triệu Voi” đã cho người đọc một cái nhìn tổng quan, bao quát về đất nước Lào tươi đẹp với những thông tin đa dạng từ vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, tính cách con người, tới các yếu tố văn hóa trong đó có ẩm thực Lào.
Cuốn sách “Tìm hiểu lịch sử – văn hóa Lào” của tác giả Tuyết Đào cũng đã giới thiệu tổng quan về đất nước, con người, về lịch sử hình thành và phát triển của đất nước, của nền văn hóa Lào.
Trên một số tạp chí cũng các bài viết đề cập tới nội dung liên quan như Tạp chí Văn hoá Nghệ thuật với bài viết “Đông Nam Á và những dấu ấn văn hoá” cũng đã chỉ ra những nét độc đáo trong tổng thể văn hoá chung của các dân tộc Đông Nam Á từ thời xa xưa đê từ đó giúp ta thấy được sự phát triển cũng như đặc trưng văn hóa của các quốc gia theo tiến trình phát triển của lịch sử.
Ngoài ra, còn có nhiều bài viết trên các tạp chí, nhiều công trình nghiên cứu khác đã viết về văn hóa, trong đó có đề cập tới văn hóa ẩm thực Lào. Tuy nhiên, có một điểm chung là hầu hết các cuốn sách, các công trình nghiên cứu mới chỉ tập trung tìm hiểu, giới thiệu đất nước, văn hóa Lào một cách tổng quan, khái quát chứ chưa đi sâu nghiên cứu văn hóa Lào ở từng nội dung cụ thể, trong đó có cả ẩm thực.
Với đề tài này, trên cơ sở tìm hiểu các công trình nghiên cứu về văn hóa ẩm thực Lào, chúng tôi sẽ lần lượt đi vào khảo sát những món ăn, thức uống cụ thể từ những món ăn đơn giản, thường ngày tới những món ăn sử dụng trong các dịp lễ Tết, để chỉ ra những nét đặc trưng trong văn hóa ẩm thực Lào.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu văn hóa ẩm thực và những đặc trưng trong văn hóa ẩm thực của người Lào.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài này chúng tôi tìm hiểu những đặc trưng văn hóa ẩm thực của người Lào trong sinh hoạt thường ngày, các dịp lễ Tết được biểu hiện rõ nét qua cách chế biến, trình bày và thưởng thức các món ăn.
4. Nội dung và mục đích nghiên cứu
4.1. Nội dung nghiên cứu
Nhiệm vụ của người viết là đi tìm hiểu văn hóa ẩm thực của người Lào.
4.2. Mục đích nghiên cứu
Với đề tài “Tìm hiểu văn hóa ẩm thực Lào” chúng tôi muốn giới thiệu tới người đọc về một đất nước với một nền văn hóa phong phú, đa dạng và hơn hết là giới thiệu về một đất nước với những đặc trưng trong văn hóa ẩm thực, với những cái hay, cái đẹp rất riêng biệt, không thể hòa lẫn với bất cứ một quốc gia, một dân tộc nào khác.
5. Phương pháp nghiên cứu
Để tiến hành đề tài “Tìm hiểu văn hóa ẩm thực Lào”, chúng tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:
–
Phương pháp thu thập tài liệu
– Phương pháp thống kê – phân loại
– Phương pháp phân tích – tổng hợp
– Phương pháp so sánh, đối chiếu.
6. Bố cục của đề tài
Đề tài “Tìm hiểu văn hóa ẩm thực Lào”, ngoài phần mở đầu, kết luận và tài liệu tham khảo, phần nội dung chính gồm hai chương:
Chương 1: Văn hóa Lào và những nét đặc sắc trong văn hóa ẩm thực
Chương 2: Ẩm thực Lào – một nét đặc trưng trong văn hóa của đất nước Triệu Voi.